Një  nga rastet e gjakmarrjes së motrës për vëllanë

Hasime Mirashi është një personazh i rëndësishëm i memories   tonë kombëtare

Hasime Mirashi mori gjakun sipas traditës, sipas kanunit të Lekë Dukagjinit. Duke qenë bijë e një familjeje të varfër dhe të keqtrajtuar gjatë tërë jetës, ajo doemos se ishte edukuar në frymë të hakmarrjes. Ndjenja e gjakmarrjes i  fuqizohet me rastin kur ia vrasin  dy vëllezër, meqë nuk kishte mashkull tjetër në shtëpi, i cili do ta merrte gjakun. Për ta vënë në jetë synimin e saj, pranon ta humbasë edhe rininë. Martohet me një burrë, që ishte shumë më i moshuar dhe që kishte shumë gra të tjera në haremin e tij. Në kohën kur ishte bindur se burri, por edhe daja i saj  e kishin gënjyer, ajo kishte vendosur ta merrte gjakun për vëllezërit, duke qenë po ashtu e vetëdijshme se po e humbiste edhe ardhmërinë.

Elementi qenësor që e ka ngulitur thellë në memorien e kombit veprën e Hasimes, është vrasja nga ana e saj e përdhunuesit, gardianit serb në qelinë e burgut të Nishit. Ishte kjo një mbrojtje brilante e nderit, e një femre shqiptare, e cila nuk iu kishte nënshtruar fatit dhe nuk kishte pranuar të luajnë me nderin e saj derisa të ishte gjallë, edhe pse ishte dënuar me burg të rëndë dhe atje do të qëndronte  për një kohë të gjatë.

Janë krejtësisht të paqëndrueshme përgojimet e armiqve të saj, që kanë përhapur gënjeshtra se ajo ishte martuar me drejtorin e burgut. Është krejtësisht jashtë çdo mundësie dhe logjike që një drejtor burgu të marrë për grua një të burgosur shqiptare, e cila i kishte vrarë edhe gardianin dhe kishte dëmtuar edhe personelin e burgut në aspektin moral, meqë dhuna që kishte ushtruar kundër saj gardiani binte ndesh edhe me vetë rregulloren e institucionit dhe i kishte qitur hije të zezë jo vetëm burgut.

Këtu qëndron thelbësorja e këtij akti të kësaj heroine shqiptare, e cila iu kishte kundërvënë ligjit të dhunës dhe përdhunimit nga pushtuesi serb.

Veprimet e saj na bëjnë të kuptojmë se kemi të bëjmë me një femër të edukuar në rrethana shumë të rënda të jetës. Ajo kishte përjetuar shumë tragjedi në jetë. I kishin vdekur prindërit dhe së bashku me vëllezërit bonjakë ishte rritur me troha buke, në skamje e varfëri. Në kohën kur vëllezërit  ishin burrëruar, ia kishin vrarë. E kishte tradhtuar burri, por edhe daja. Krejt këto fatkeqësi e kishin kalitur në jetë dhe ajo kishte marrë qëndrim për hakmarrje, meqë familja edhe ashtu kishte pësuar, ashtu sikur kanë pësuar me mijëra familje të varfra shqiptare të kohës së regjimit gjakatar serb.

Edhe pse kishte humbur prindërit në moshë të re, pastaj vëllezërit, edhe pse ishte dënuar me burg të rëndë, nuk ishte dorëzuar as kishte pranuar pozitën e robëreshës. Ajo, gjatë kohës sa ishte në vuajtje të dënimit  ishte sfiduar edhe në nderin e saj, të cilin e kishte ruajtur me fanatizëm, duke u kthyer kështu në një heroinë të heshtur, në një shembull tipik të botës së pastër shqiptare, të botës të vegjëlisë së nëpërkëmbur, e cila kurrë nuk ishte dorëzuar edhe pse ishte dëmtuar gjithnjë nga pushtuesit dhe shërbëtorët e tyre.

Vepra e Hasime Mirashit është e denjë për tërë kombin.

Ajo ka mbetur në kujtesë ashtu si Harie Garria dhe Maroja e Tërbaqit.

Veprën e saj duhet ta gjykojmë jo me këndvështrimin e  sotme të marrëdhënieve shoqërore, por me rrethanat që kanë mbretëruar në vendin tonë në kohën e okupimit gjakatar serb, i cili kishte vrarë qindra mijëra shqiptarë dhe po aq i kishte shpërngulur detyrimisht për në Turqi.

Emri i Hasime Mirashit është meritor dhe është ne nderin e institucioneve tona që këtë emër ta përjetësojnë, jo vetëm për veprën e saj brilante, por edhe për faktin se regjimi kriminal serb  i ka humbur çdo gjurmë. Është për çdo lëvdatë puna që ka bërë dr. Mark Krasniqi në ndriçimin e biografisë së saj, por janë për çdo kritikë institucionet e ish Krahinës Autonome të Kosovës, të cilat nuk patën as edhe ide për ta zbardhur fatin e kësaj heroine shqiptare, të cilën populli nuk e harroi kurrë. Kënga për Hasime Mirashin këndohet në Kosovë, në Drenicë, në Dukagjin në Kumanovë e Tetovë por edhe në Shkodër  e në Tiranë.

Kënga e Hasimes, (variant, Augustin Ukaj )

Çke Hasime, qi kanë ti

Jam tuj kajtë, e mjera, për dy vllazni,

Kanë lanë nanën me duer në gji,

Motra shkretë me lotë për sy,

-Unë, djalë nanës, nuk po di,

-Që m’ çet pushkë për vllaznitë e mi,

-I koftë dhanë toka me tapi,

-Edhe ara me mulli,

-Un’ u bafsha niqah i tij,

Lile Begraci paska nie,

Ai Lila në kamë asht çue,

Te daja i Hases paska shkue,

Edhe dajës i ka kallxue,

-Disa fjalë i kam nigjue,

-Ke nji mbesë me ma dhanë mue,

-E per vllazën t’saj kam me luftue,

Ja dha besën janë besatue,

Daja i Hases në kambë ashtu que

-Hajde, hajde tash me mue,

Te Hasimja paska shkue,

-Hajde mbese i ka ka kallzue,

-Lil Begraca ta ka lype për grue,

-Po don daja me t’ martue,

-Në daç për vllaznit me luftue,

-N dash vendin me ta kallxue,

-Te Lilë Begraca ki me shkue,

Fort e shkreta koka gzue,

-Ndal bre daje i paksa thene,

-A ki besë, a don me m zanë,

-Atij besën ja kam dhane,

-Qi me qet pushke e qi lufton.

-Pritem pak daje i ka thane.

-Nji shami tesha du me marrë.

Përmbas dajës ju ka vnue,

Fill te Lila n konak jane shkue,

Te Lila brenda paskan shkue,

Edhe Lilës i ka thanë:

Shtrije besn qi ke dhanë,

Mbesen teme per hajr ta baj,

Ti e din Liles i ka thane,

Ngryka -ngrykas kokan marrë,

Edhe daja ne shpi ka shkue.

  

Kqyre Lila çka ka marue,

Rafsh dy vjet paskan kalue,

Me çitë pushke krejt e pat harrue,

Niske gjaqet me i pajtue,

Nje dite ne kambë ai asht que,

Merr do pleq per me pajtue,

Edhe ne odë i ka bashkue,

Kjo Hasimja i ka hetue,

Punte e shpisë ish tuj punue,

Merr kusinë në kullë ka shkue,

Me ujë valë për me përvëlue

Veshin deres ja ka vnue,

Nijke burrat tuj kuvenue,

Dojshin gjaqet me i pajtue,

Fort e shkreta koka ngushtue,

Shkelem deres i ka paska mshue,

Edhe Liles ju ka ngërmua:

-Mos lashte Zoti pa t’ marrue,

A di besen qi me ke dhane mue,

A di besen qi m ke dhanë,

Ti me dajen ki dy fjalë,

Bese të fort ti na ke dhanë.

Ti dhe ftyren na ke marrë.

Disa kohë po kalojnë.

Shkunë do muj e shkunë dy vjet,

Pushka Lilës nuk po kercet,

Ban Hasimja shka dojke vet,

Vet po shkon ajo ne qeler,

I ka veshe nje pale tirqi t’ zi,

Ne shokë ma shtijke nji allti,

Ne kry pe vnon nj plis te ri,

E përjashta ja paska msye

E te hasmi koka shkue.

Thrret me za koka dale nje grue

Nje za tjetër po ia lëshon,

Shpejt e shpejt koka dale një hallë,

-Ku janë burrat mori halle?

-Permas gardhi jane tuj vdu nje talle

E hasimja shka po ban,

Fill asht nisë ne lamë po shkon,

-Puna mbarë po ja ban,

-Pune mbarë mor Xhemë Delija,

Xhemë Sadrija del tue keshe

-Te mbare paç mor djalë i ri,

Nxur ja dhajka qat kuti,

Me dorë të majte ma merrke kutinë

Me dorë të djathte ja dhezë alltinë.

Ne vend ma vrau Xhemë Sadrinë

E vrau Xhemen me gjithë djalë.

Pak mandej kishte lanë nje fjale

-Ruhi bir u plaçin syte

-Ka dalë halla n oborr tuj brite,

-Ruhi djem se koka çikë,

-Po don fare me çite,

N’ kapixhik fluturim ka dale,

Ka marrë rrugën koka dalë,

Xhadarmëria ma kanë zanë,

N milici n’ stranicë  po e qojnë

Edhe t’ shkreten po e qortojne

-Pse Hasime ket nam ke bamun,

-Per vllazen t mi u paska thanun,

-Une gjakun e kam marrë,

-Nuk pat kush dorzan me dale.

 20 vjet burg pe denojnë

E ne burg Hasimen pe qojnë

Edhe n Nish e paskan çue.

Disa ditë paskan kalue,

I ka ardhe rendi per uje me shkue

I ka marrë knatat ka tfillue,

Nji xhandar mbrapa ju ka nue.

Shtini doren me shnjerëzue,

Fort e shkreta koka ngushtue,

Me knatë të re në kokë ja ka mshue,

Deken n toke e ka lane palue,

E Hasimja asht tfillue,

Te komandiri koka shkue,

-Pse at qen mrapa ma ke que,

-Deshti qeni me m’ shnjerëzue

-Shtrini dorën me m’ çnderu,

-Me ni knate ja kam mshue,

-Dekun në toke e kam lan palue.

Ahmet Qeriqi

Marre nga http://radiokosovaelire.com

Linku :     http://radiokosovaelire.com/?nav=60,2&id=458